گیلان با شاخص 1.06، مازندران 1.19، البرز 1.19، سمنان 1.22 و تهران 1.27، مرکزی با 1.33 و اصفهان با 1.49 نرخ کل باروری وضعیت بحرانی از نظر سالمندی جمعیت دارند
طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با کاهش ۳۰درصدی نرخ زاد و ولد در کشور، نرخ تولد در کشور از ۲.۵درصد طی ۱۵سال به ۰.۷درصد رسیده است. این آمار نشان می‌دهد میانگین سن جمعیت جوانان از سال۸۵ تاکنون ۳.۲درصد کاهش یافته و به ۳۲سال رسیده و به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود تا سال۱۴۲۰ به کشوری سالمند تبدیل شویم. در این میان اوضاع در 7 استان نامناسب‌تر از بقیه و در 2استان مازندران و گیلان بحرانی است؛ در شرایطی که سیستان و بلوچستان با 3.2 و بوشهر با 4.2درصد جمعیت، پایین‌ترین نرخ سالمندی را در اختیار دارند، گیلان با 13.2و مازندران با 12.1درصد دارای پیرترین جمعیت هستند.
گیلان؛ نگران جایگزینی جمعیت
جمعیت گیلان 2میلیون و 530هزار و 696نفر است. متوسط رشد سالانه جمعیت گیلان طی سال‌های 90تا 95برابر 4/0درصد بوده و گیلان از این نظر رتبه25را در مقایسه با سایر استان‌ها دارد. گیلان پیرترین استان کشور و شهرستان املش پیرترین شهرستان ایران است. شاخص سالمندی کشور 8/36درصد و شاخص سالمندی گیلان 5/74درصد است. حدود یک‌میلیون و 746هزار نفر از جمعیت 2میلیون و 530هزار نفری گیلان معادل بیش از نیمی از جمعیت استان بین 15تا 59سال دارند. میانگین سنی جمعیت گیلان نیز 35سال است که حدود 20درصد آن را نیروی جوان یعنی29-15سال و 5/9درصد آن را سالمندان یعنی 65سال به بالا تشکیل می دهند. جمعیت مولد 64-15ساله در گیلان حدود 73درصد معادل یک‌میلیون و 877هزار نفر است.
مدیرکل ثبت احوال گیلان در این‌باره به همشهری می‌گوید: گیلان در کل کشور کمترین ثبت ولادت و پیرترین جمعیت را دارد و به همین دلیل استان وارد یک چاله جمعیتی شده است.
حسن وفایی با بیان اینکه قاعده هرم سنی گیلان در مقایسه با کشور کوچک‌تر است و 5سال زودتر به سمت پیری در حرکت است، می‌افزاید: بحران سالمندی و پیری جمعیت هر چند دهه یک‌بار اتفاق می‌افتد و یک روند طبیعی در سیر جمعیت است، اما این روند در گیلان شدت بیشتری دارد و به همین دلیل باید فکری برای آن کرد.
او با تأکید بر اینکه حدود 10سال برای رفع بحران پیری جمعیت فرصت باقی است، توضیح می‌دهد: حدود 10سال وقت داریم که فکری برای این موضوع کنیم و از بحران خارج شویم. جمعیت فعال گیلان جمعیت خوبی است و می‌شود از این جمعیت برای جلوگیری از روند پیری استفاده کرد. وفایی همچنین با بیان اینکه به‌طور میانگین به ازای هر پدر و مادر باید 2.1فرزند متولد شود، ادامه می‌دهد: این عدد در گیلان 1.3است و این خطر را ایجاد کرده که جمعیت گیلان نتواند جانشین خود را ایجاد کند.
این مقام مسئول البته تأکید می‌کند که در کنار افزایش جمعیت باید به کیفیت جمعیت هم توجه کرد؛ زیرا افزایش جمعیت بدون توجه به کیفیت فقط می‌تواند منجر به بروز تبعات و آسیب‌های اجتماعی برای جامعه شود.
14درصد سالمندی در مازندران
مازندران به دلایل متعدد یکی از استان‌های پرچالش در حوزه جمعیت است. . چالش دیگر جمعیتی استان روند رو به سالمندی آن است. مازندران با حدود 400هزار سالمند که 14درصد جمعیت این استان را تشکیل می‌دهد پس از گیلان دومین استان سالمند کشور است. از سوی دیگر نیز جمعیت جوان طی سال‌های اخیر کاهش یافته؛ به‌طوری که 1/34درصد جمعیت استان در سال85به 27/23درصد جمعیت در سال95رسیده است. در این استان نرخ باروری نیز پایین‌تر از میانگین کشور است و در کاهش فرزندآوری نیز پس از گیلان دومین استان کشور است.
رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران با بیان اینکه بیش از ۱۴درصد جمعیت مازندران سالمند هستند، می‌گوید:
جمعیت استان 3میلیون و ۳۸۴هزار و ۲۸۴نفر هستند و از کل جمعیت، ۱۴۹هزار و ۲۶۳نفر کودک زیر 5سال و ۳۹۲هزار
و ۵۶۵نفر سالمند هستند.
سیدعباس موسوی با بیان اینکه ثبت ولادت‌ها روند نگران‌کننده‌ای دارد، می‌گوید: میانگین سن ازدواج پسران از ۲۴سالگی
و دختران از ۱۸سالگی در سال75به‌ترتیب به ۲۷ و ۲۳سالگی در سال98رسیده است. با توجه به افزایش میانگین سن
ازدواج که حدودا سالانه یک سال به این اعداد اضافه می‌شود و محدودشدن زمان فرزندآوری، مشکلات جامعه رو به افزایش است.
سیستان‌وبلوچستان؛ همچنان جوان‌ترین
آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد به جز گیلان و مازندران، تهران، سمنان و البرز هم وارد بحران شدید جمعیتی شده‌اند. از سوی دیگر در مقابل این استان‌ها، سیستان‌وبلوچستان همچنان با بیشترین نرخ ثبت ولادت، جوان‌ترین استان ایران شناخته می‌شود.
سیستان و بلوچستان براساس آخرین آمارها با ۶۷درصد جمعیت زیر ۳۰سال جوان‌ترین و ۳درصد جمعیت بالای ۶۵سال کمترین سهم سالمندی را در کشور دارد. براساس سرشماری نفوس و مسکن، جمعیت این استان با ۱۹شهرستان به ۲میلیون و ۷۷۵هزار و ۱۴ نفر شامل ۷۰۴هزار و ۸۸۸خانوار می‌رسد. این استان همچنین رتبه نخست در نرخ باروری بیش از 3فرزند و همچنین بیشترین نرخ خام ثبت کل ولادت با ۳۵ متولد در هر هزار نفر جمعیت را دارد.
بنا بر اعلام مرکز تحقیقات سلامت سالمندان، طی ۵دهه اخیر نرخ سالمندان کشور از ۵ به ۱۰درصد رسیده است و پیش‌بینی می‌شود این نرخ در ۵۰سال آینده ۳برابر شود و در سال۱۴۵۰ به حدود ۳۰درصد برسد.
بیشتربخوانید: